Jelita są często niedocenianym jednak niezwykle ważnym organem, od którego zależy stan zdrowia organizmu. Zachodzą w nich procesy szczególnie ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

W artykule:

Dzięki obecności flory jelitowej (mikroorganizmów) zapewniają właściwe działanie układu odpornościowego. Syntezują też witaminy, aminokwasy i kwasy tłuszczowe. Co ważne jelita odpowiadają nie tylko za trawienie, ale także za samopoczucie człowieka.

Co ciekawe, często określa się je mianem drugiego mózgu. Czemu zadbanie o ich zdrowie jest tak istotne?

Dlaczego jelita są jednym z najważniejszych organów?

W jelitach znajduje się tak zwana flora bakteryjna, która składa się nawet z 2 kg dobrych bakterii. Według naukowców w całym ludzkim ciele jest 10 razy więcej bakterii niż komórek ludzkich.

W jelicie cienkim obecnych jest szereg enzymów trawiennych odpowiedzialnych za trawienie spożywanych pokarmów. Enzymy te rozkładają makroskładniki na mniejsze części, po czym zostają one wchłonięte do krwi i przetransportowane do wszystkich komórek w ciele.

Jelito grube odpowiada ono za wchłanianie wody i soli mineralnych z resztek pokarmowych. Oprócz tego pozwala wydalenie niestrawionej treści. W jelicie grubym znajdują się drobnoustroje, które żyją w symbiozie z ludzkim organizmem i tworzą tzw. mikrobiom jelitowy.

Obecność dobrych bakterii jest niezbędna dla zachowania zdrowia całego organizmu, w tym też jego odporności. Dobre bakterie eliminują te szkodliwe dla organizmu zwalczają wirusy i grzyby w jelitach, powstrzymują także ich dalsze rozprzestrzenianie się.

Baterie produkują także wiele istotnych dla człowieka substancji. Część z nich odpowiada za wytwarzanie seretoniny, której niedobór może być przyczyną depresji czy zaburzeń rozwoju mózgu. Są one też odpowiedzialne za produkcji witamin: B12, B5, B2, B9, K. Układ odpornościowy uczy organizm reagowania na ich liczne występowanie.

Równowaga w jelitach oddziałuje na równowagę całego układu odpornościowego.

Jeżeli dochodzi do zaburzenia stanu mikrobiomu, wówczas może skutkować to występowaniem różnych schorzeń, jak i dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Jakie czynniki mają wpływ na mikrobiom jelitowy?

Współczesny tryb życia często, negatywnie wpływa na zdrowie jelit.

Do zaburzenia działania mikrobioty doprowadzają takie czynniki, jak:

  • spożywanie sporej ilości produktów przetworzonych
  • zbyt mała ilość błonnika pokarmowego w diecie
  • nadmiar cukru w menu i innych białych półproduktów
  • nieprawidłowo zbilansowana dieta czy też dieta redukcyjna
  • regularne spożywanie czerwonego mięsa
  • niska aktywność fizyczna i przewlekły stres
  • stosowanie używek (alkohol, papierosy)
  • częste infekcje
  • kuracje antybiotykowe, zażywanie leków przeciwzapalnych, antydepresyjnych
    toksyny obecne w żywności (np. metale ciężkie)
  • zbyt niski poziom błonnika pokarmowego w diecie

Zaburzenia pracy jelit – najczęściej występujące dolegliwości i schorzenia

Zaburzenia jelitowe mogą prowadzić do wielu różnych dolegliwości. Jeśli chodzi o objawy specyficzne, w sposób bezpośredni związane z przewodem pokarmowym, są to: biegunka, zatwardzenia, ucisk w żołądku czy wzdęcia.

Wyróżnia się też dolegliwości niespecyficzne, czyli te, które mogą być powiązane z zachwianiem równowagi w przewodzie pokarmowym. Są to:

  • obniżone samopoczucie
  • problemy skórne
  • problemy z pamięcią
  • przemęczenie
  • bóle głowy
  • zwiększona podatność na infekcje (przeziębienia, grypy)

Najczęstszymi chorobami dotykającymi układ pokarmowy są: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba wrzodowa żołądka, zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, refluks żołądkowo-przełykowy, zakażenia bakterią Helicobacter Pyloti, stan zapalny błony śluzowej żołądka, kamica żółciowa, przewlekłe zapalenie trzustki, nowotwory układu pokarmowego.

Dieta dla zdrowych jelit

Aby zadbać o zdrowe jelita, należy przede wszystkim prawidłowo się odżywiać, ale nie tylko.

Oto proste zasady dla zachowania jelit w dobrym stanie:

  • zadbanie o dobre nawodnienie organizmu (co najmniej 2 l wody dziennie)
  • jedzenie kiszonek (z uwagi na zawartość baterii kwasu mlekowego, są one w stanie ochronić nabłonek jelit przed rozwojem chorobotwórczych bakterii)
  • ograniczenie spożywania cukru (zaburza on skład treści jelitowej i działa szkodliwie na funkcję tego organu)
  • regularna aktywność fizyczna (stymuluje pracę mięśni brzucha, a co za tym idzie, intensyfikuje ruch robaczkowy w jelitach)
  • przyjmowanie produktów bogatych w błonnik (zmniejsza ryzyko zaparć)
  • spożywanie dużej ilości świeżych, jak i gotowanych warzyw

Po jakie produkty sięgać?

W diecie należy uwzględnić przede wszystkim wszelkiej maści kiszonki. Nie muszą być to tylko ogórki czy kapusta, gdyż wiele innych warzyw także można ukisić. Kiszonki zawierają w sobie bakterie kwasu mlekowego, które produkują ważne enzymy, ochraniają przed drobnoustrojami i obniżają pH jelit.

W diecie wspierającej jelita powinien znaleźć się też sfermentowany nabiał (kefir, jogurty) czy kimchi. W jadłospisie nie może zabraknąć probiotyków (baterie kwasu mlekowego), ale również prebiotyków i polifenoli.

Prebiotyki pobudzają wzrost bakterii w jelicie grubym, a ich źródłem są np.: cebula, szparagi, por, cykoria, banany, czosnek, pszenica. Polifenole odznaczają się silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi, przy tym zwiększają ilość dobrych bakterii obecnych w jelicie, a zmniejszają tych złych.

Niwelują też ryzyko zachorowania na schorzenia układu pokarmowego. Można je znaleźć w: owocach, warzywach, orzechach, nasionach, zielonej herbacie, czerwonym winie czy kakao.

Ważnym składnikiem diety dla zachowania jelit w dobrej kondycji jest też błonnik, który odpowiada za regulację rytmu wypróżnień, jak i wspiera rozwój dobrych bakterii jelitowych.

Aby włączyć go do swojej diety, należy spożywać: owoce i warzywa, orzechy i pełnoziarniste produkty zbożowe.

Dieta na zdrowe jelita powinna zostać połączona z prawidłowym nawodnieniem organizmu i regularną aktywnością fizyczną. Odzyskanie równowagi mikrobiomu jelitowego może potrwać kilka miesięcy.